Vík, Islandia, 6-12 października 2015
W dniach 6 – 12 października odbyło się kolejne międzynarodowe spotkanie szkoleniowe w ramach projektu „Partnerstwo dla geoedukacji” realizowanego dzięki środkom programu Erasmus+ Partnerstwa strategiczne w edukacji dorosłych. Tym razem gospodarzem spotkania była partnerska organizacja Stowarzyszenia Kaczawskiego z Islandii, Háskólafélag Suðurlands (poprzednie szkolenie odbyło się w Arouca w Portugalii w maju bieżącego roku). W szkoleniu, wzięli udział członkowie Stowarzyszenia Kaczawskiego zajmujący się edukacją pozaformalną, kandydaci na edukatorów współpracujący ze Stowarzyszeniem oraz przedstawiciele trzech partnerskich organizacji z Portugalii, Chorwacji i Islandii.
Szkolenie na Islandii rozpoczęliśmy od wizyty w Centrum Edukacyjnym Skaftarstofa. Odwiedzeniu wystawy towarzyszyła prezentacja i dyskusja na temat funkcjonowania Geoparku Katla oraz prezentacja dotycząca Parku Narodowego Vatnajökull i rozwiązań w zakresie edukacji terenowej wypracowanych we współpracy geoparku z parkiem narodowym. Po spotkaniu w Centrum Edukacyjnym odwiedziliśmy miejsce o nazwie Jökulsárlón, będące laguną lodowcową powstałą z topniejącego lodowca Vatnajökull.
Drugiego dnia odwiedziliśmy geostanowisko Sólheimajökull – jęzor lodowca Myrdasjökull. Mięliśmy okazję wziąć udział w terenowych zajęciach geoedukacyjnych przeznaczonych dla dzieci w wieku szkolnym, polegających na poznawaniu działalności lodowców oraz na pomiarze odległości, o którą lodowiec cofa się rocznie. Następnie wysłuchaliśmy prezentacji, w której gospodarze przedstawili nam programy stosowane w edukacji dzieci i młodzieży w terenie – polegają one przede wszystkim na zaangażowaniu uczestników w wykonywanie pomiarów naukowych potrzebnych do monitorowania istotnych problemów środowiskowych na Islandii, takich jak topnienia lodowców czy erozji gleb. Udział dorosłych nie posiadających kierunkowego wykształcenia oraz dzieci w prowadzeniu prawdziwych badań terenowych, pomiarów służących monitoringowi środowiska, bez wątpienia wyróżnia Islandię w zakresie metod prowadzenia geoedukacji w terenie. Jest sposobem na wrost świadomości i zaangażowanie większej grupy społeczeństwa w bezpośrednią ochronę zasobów środowiska a u dzieci kształtuje postawę poszanowania dla środowiska i wzbudza zainteresowanie/ ciekawość poznawczą. Tego dnia odwiedziliśmy również Skógafoss, jeden z najpiękniejszych wodospadów znajdujących się na Islandii. Miejsce to jest zagospodarowane turystycznie, władze geoparku borykają się jednak z problemem coraz większej ilości turystów, co przyczynia się do degradacji zbiorowisk roślinnych w otoczeniu wodospadu. Dzień zakończyliśmy wizytą w Kötlusetur – centrum informacji i edukacji w Vík. Wizycie towarzyszyło spotkanie z burmistrzem gminy Vik, mięliśmy więc możliwość wymienić się doświadczeniami dotyczącymi współpracy między stowarzyszeniami a samorządem w zakresie geoedukacji i geoturystyki.
Dzień trzeci zaczęliśmy od wizyty w Þorvaldseyri – centrum edukacyjnym powstałym po wybuchu wulkanu Eyjafjallajökull w 2010 roku. Zwiedziliśmy tam wystawę oraz obejrzeliśmy film przedstawiający erupcję oraz jej konsekwencje z punktu widzenia gospodarzy obiektu – farmerów mających swoje gospodarstwo u podnóża wulkanu. Był to jednocześnie przykład centrum geoedukacyjnego powstałego z inicjatywy prywatnych osób i prowadzonego przez nich biznesu. Tego dnia islandzcy partnerzy zaprezentowali nam szereg geostanowisk i róże sposoby ich zagospodarowania pod kątem z jednej strony ochrony geostanowisk, z drugiej ich udostępniania z powodu walorów edukacyjnych: wodospady Seljalandsfoss, plażę Reynisfjara z imponującymi kolumnami bazaltowymi oraz rezerwat przyrody Dyrhólaey będący najdalej na południe wysuniętym punktem Islandii.
Dzień czwarty rozpoczęliśmy od spaceru z przewodnikiem po miejscowości Vík. Podczas spaceru poznaliśmy historię miasteczka, intensywnie zmieniającego swoje oblicze, rozbudowującego infrastrukturę turystyczną w związku z napływem coraz większej liczby turystów, przybywających głównie z uwagi na atrakcje geologiczne Islandii oraz lokalne osobliwości przyrodnicze. Wczesnym popołudniem ruszyliśmy do podnóża góry Hjörleifshöfði, gdzie gospodarze zagospodarowali kolejne ze swoich geostanowisk. Resztę dnia poświęciliśmy na odwiedzenie charakteryzującej się unikalną roślinnością i wyjątkowym krajobrazem doliny Þakgil. Gospodarze z Geoparku Katla podzielili się z nami swoimi doświadczeniami na temat ochrony terenu i sposobu udostępniania atrakcyjnych miejsc.
Dzień piąty poświęciliśmy na poznanie „Golden Circle”, czyli jednej z najczęściej wybieranych przez turystów odwiedzających Islandię tras o charakterze geoturystycznym. Podczas odwiedzania kolejnych miejsc mięliśmy okazję zapoznać się z procesami geologicznymi zachodzącymi na terenie Islandii. Mieliśmy możliwość naocznie poznać zjawiska, których genezę wyjaśniamy podczas prowadzonych przez nas zajęć i dorosłym i dzieciom. Teraz za przedstawianymi przez nas opowieściami o źródłach termalnych, fumarolach, gejzerach, lawach sznurowych, granicach płyt litosfery, kryje się nasze własne doświadczenie, poznanie.Dowiedzieliśmy się również w jaki sposób nasi gospodarze udostępniają turystom atrakcje geologiczne i jak urządzają kolejne geoturystyczne punkty terenowe.
Wizyta na Islandii dała nam możliwość wymiany doświadczeń i pozwoliła nam na szersze spojrzenie na proces geoedukacji. Dzięki programowi Erasmus + odbędą się jeszcze dwa spotkania szkoleniowe. Wiosną odwiedzimy Geopark Papuk w Chorwacji, zaś na początku czerwca to Stowarzyszenie Kaczawskie będzie gospodarzem międzynarodowego szkolenia, podczas którego ugościmy członków i edukatorów partnerskich organizacji.
Karolina Grzeszna
Erasmus + „Partnerstwo dla geoedukacji” to projekt realizowany przez Stowarzyszenie Kaczawskie wraz z partnerami z Islandii, Portugalii oraz Chorwacji. Wszystkie trzy organizacje partnerskie działają na rzecz promocji swoich regionów oraz edukacji geologicznej, przyrodniczej i kulturowej na terenach geoparków: ADRIMAG na terenie Geoparku Arouca w Portugalii, Lokalna Akcijska Grupa „Barun Trenk” na terenie Geoparku Papuk w Chorwacji, a Haskolafelag Sudurlands na terenie geoparku Katla na Islandii. Projekt ma na celu wymianę doświadczeń, dobrych praktyk i metod pracy stosowanych w geoedukacji w terenie.
Dla Stowarzyszenia Kaczawskiego jest to możliwość bliższego poznania zagadnień związanych z funkcjonowaniem geoparków oraz prowadzenia edukacji przyrodniczej na ich terenie. Geoparki to obszary o wybitnych walorach geologicznych, zamieszkiwane przez społeczność, która dąży do ochrony, promocji oraz zrównoważonego wykorzystania tych walorów. W geoparkach rozwijana jest geoturystyka oraz geoedukacja, zarówno dla lokalnej młodzieży jak i odwiedzających szkół. Aktywnie działające geoparki mogą przystąpić do Europejskiej i Globalnej Sieci Geoparków pod patronatem UNESCO. W przyszłości region Gór i Pogórza Kaczawskiego, ze wszystkimi dotychczas zrealizowanymi projektami i inicjatywami lokalnymi mógłby pretendować do tego prestiżowego tytułu jako geopark „Kraina Wygasłych Wulkanów”.
Julia Jankowska
