Rozwój rolnictwa doprowadził do intensyfikacji produkcji rolnej i wzrostu jej efektywności, ale też do niekorzystnych zmian w sposobie użytkowania ziemi, zanieczyszczenia wód, degradacji gleb, zmiany klimatu i wprowadzenia gatunków inwazyjnych.
W Polsce także obserwuje się tendencję do ubożenia krajobrazu rolniczego i spadku zróżnicowania gatunkowego pól, łąk i ogrodów. Dzieje się tak z braku wiedzy o znaczeniu bioróżnorodności dla równowagi ekologicznej, ale także dla gospodarki i kultury człowieka.

Zanikają lokalne odmiany roślin uprawnych i rasy zwierząt hodowlanych oraz tradycyjne metody gospodarowania. Wraz z nimi zanika dziedzictwo wsi oparte na zrównoważonym użytkowaniu zasobów przyrody. Jest to efektem tendencji do maksymalizacji zysku w produkcji, ale też braku wiedzy o znaczeniu bioróżnorodności dla równowagi ekologicznej oraz jej wysokiej wartości gospodarczej pod postacią świadczonych usług ekosystemowych (czysta woda, zapylanie, ochrona przed powodziami). Panuje przekonanie, że utrata bioróżnorodności dotyczy tylko obszarów chronionych i jej ochroną powinien zająć się „ktoś” inny, nie „ja”. Brak w społeczeństwie wiedzy na temat tego, że każdy może przeciwdziałać utracie różnorodności biologicznej w swoim otoczeniu.

Bioróżnorodność, inaczej różnorodność biologiczna, to mnogość gatunków roślin i zwierząt. Możemy ją rozpatrywać w skali całej planety lub kawałka pola. Jeśli na polu rośnie tylko jeden gatunek rośliny (np. pszenica) to bioróżnorodność jest mała. Zaś np. na łące trzęślicowej jest bardzo wiele gatunków, nie tylko roślin, ale i zwierząt ją zamieszkujących. Wtedy mamy do czynienia z dużą bioróżnorodnością.
Pamiętajmy, że bioróżnorodność to nie tylko duża ilość gatunków „dzikich”, ale również duże zróżnicowanie gatunków uprawianych i hodowanych, wielość gatunków i odmian roślin i ras zwierząt

Panuje przekonanie, że utrata bioróżnorodności dotyczy tylko obszarów chronionych. Jednak zróżnicowanie gatunków zmniejszyło się również na polach, łąkach, pastwiskach, ale i przydomowych ogrodach! Nawet na wsiach barwne ogrody pełne kwiatów, warzyw i owoców ustępują miejsca trawnikom i krzewom iglastym. Wielu z nas z nostalgią i rozrzewnieniem wspomina zapach babcinych jabłek, śpiew ptaków, smak swojskich jajek.
Zastanawiamy się, gdzie się to wszystko podziało… wydaje nam się jednak, że ochroną przyrody powinien zająć się „ktoś inny”, nie „ja”. Że są od tego odpowiednie instytucje, zaś zwykły człowiek niewiele może zrobić.
Jednak każdy z nas może przeciwdziałać utracie różnorodności biologicznej w swoim otoczeniu! My chcemy to robić poprzez edukację lokalnej społeczności, dlatego prowadzimy projekt „Sudecka Zagroda Edukacyjna, czyli jak ekofilozofia wróciła na wieś”.
Wszystkich, którzy chcieliby się dowiedzieć, jak mogą zwiększać bioróżnorodność w swoim otoczeniu serdecznie zapraszamy do udziału i współpracy!

O tym, że chronić bioróżnorodność można poprzez jej używanie, oraz zabawę nią!
Zupełnie inaczej spojrzymy na chwasty, jeśli nauczymy się robić z nich odświętny bukiet, czerpany papier lub własne mydło… albo sałatkę lub zupę. Poczujemy więź z ptakami, jeśli pójdziemy do lasu tuż za wsią i sami nauczymy się je odnajdywać i rozpoznawać. Polubimy owady, jeśli zbudujemy dla nich domek i będziemy obserwować ich życie w naszym ogródku.
Ten projekt to szereg warsztatów, spotkań i konkursów na temat użytkowania i ochrony bioróżnorodności. Przewiduje on również poszerzenie zaplecza Sudeckiej Zagrody Edukacyjnej o przygotowanie modelowych rozwiązań w zakresie technik modernizacji, które miałyby sprzyjać zachowaniu miejsc bytowania gatunków towarzyszących siedzibom ludzkim oraz modelowego ogrodu i sadu. Przeprowadzona zostanie wzorcowa modernizacja budynku gospodarczego w celu utworzenia/zachowania w nim stanowisk lęgowych ptaków, miejsc rozrodu i hibernacji nietoperzy, stanowisk owadów etc. Utworzenie stanowisk bytowania dzikich gatunków zwierząt będzie modelowym przykładem, innowacyjnym w skali Polski, promującym wiedzę na temat wzorcowej modernizacji budynku na wsi. Potrzeba wynika z często nieświadomego „zamykania” budynków w efekcie remontów, a wraz z tym niszczenia naturalnych siedlisk zwierząt. Na terenie Zagrody powstanie również ogród i sad, w którym zgromadzone zostaną lokalne, często ginące odmiany drzew i krzewów owocowych w celu ochrony ich zasobów genowych oraz odmiany roślin warzywnych i ruderalnych zanikających w uprawach rolnych.

Projekt ma na celu podnoszenie świadomości społecznej nt. znaczenia i wartości ekonomicznej bioróżnorodności i tym samym przeciwdziałanie nieodwracalnym zmianom w środowisku i zanikowi gatunków rodzimych. Na obszarach wiejskich oznacza to zachowywanie ostoi bioróżnorodności (np. młaki, zadrzewienia, miedze), ograniczanie stosowania nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, powrót do tradycyjnych metod gospodarowania i zwiększenie różnorodności uprawianych i hodowanych gatunków.

Adresatami projektu są mieszkańcy terenów wiejskich, ale też obrzeży miast, w różnym przedziale wiekowym. Do poszczególnych grup dopasowano odpowiednie działania edukacyjne. Przewidziano też działania dla grup zawodowych mających szczególny wpływ na tworzenie warunków do zapobiegania utraty różnorodności biologicznej w regionie: rolników, urzędników, przedstawicieli lokalnych NGO, mieszkańców kształtujących postawy społeczne obszarów wiejskich.

Dotarcie z działaniami edukacyjnymi do tak dużej grupy odbiorców umożliwi wachlarz działań: konkursy, warsztaty, seminaria o ekonomicznym wymiarze ochrony bioróżnorodności na terenach wiejskich, konferencje, imprezy plenerowe, lekcje w terenie, doradztwo prawne dla NGO i JST w obszarze udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji z zakresu ochrony środowiska, film i publikacje utrwalające treści przekazywane w czasie warsztatów.
Zaglądajcie często na naszą stronę internetową i do kalendarza! Zapraszamy też do polubienia profilu Sudeckiej Zagrody Edukacyjnej na Facebooku (link) lub do zapisania się na nasz newsletter. W ten sposób możecie mieć pewność, że zawsze będziecie na bieżąco!